17o Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας 14-21 Ιουλίου 2011

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

«ΦΑΡΙΣ» ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΧΟΡΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (ΔΙ.ΚΕ.ΧΟ.)

17o Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

                                                                   14-21 Ιουλίου 2011

Το 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας θα πραγματοποιηθεί από τις 14 έως τις 21 Ιουλίου. Διοργανώνεται για δέκατη έβδομη συνεχόμενη χρονιά στην Καλαμάτα, της οποίας Δήμαρχος είναι ο Παναγιώτης Ε. Νίκας, από το Διεθνές Κέντρο Χορού, με Καλλιτεχνική Διευθύντρια τη Βίκυ Μαραγκοπούλου.

Δυο λόγια για τo Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

Το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, μετά από δεκαεπτά χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας, είναι πλέον γνωστό σε όλους για τη σταθερή του συμβολή στην καλλιτεχνική ζωή της χώρας. Επίτευγμα πολιτιστικής αποκέντρωσης, έχει χαρακτηριστεί πρότυπο και έχει επαινεθεί από κοινό, κριτικούς και ιθύνοντες για την παραδειγματική λειτουργία του, τη διαρκή ανάπτυξη και τη σταθερή πορεία του, που το κατατάσσουν σε ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ χορού και τα μεγάλα ευρωπαϊκά πολιτιστικά γεγονότα. Ταυτόχρονα, με το έργο που επιτελούν, το Διεθνές Κέντρο Χορού και το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού έχουν πλέον συνδέσει άρρηκτα την Καλαμάτα με τον σύγχρονο χορό.

Επιβεβαιώνοντας τους στόχους του, το Φεστιβάλ εντάσσει κάθε χρόνο τις παραστάσεις του προγράμματός του σ’ ένα περιβάλλον διαρκούς εμβάθυνσης, μέσα από τη δημιουργία ενός παράλληλου χώρου θεωρητικής υποστήριξης και επαγγελματικής εκπαίδευσης, και έχει συμβάλει καθοριστικά τόσο στη διαμόρφωση ενός κοινού για τον σύγχρονο χορό όσο και στη διεύρυνση των προσδοκιών αυτού του κοινού. Όραμά του είναι να συνεχίσει να προσελκύει όλο και μεγαλύτερο κοινό, να συμβάλλει στην εκπαίδευση των φιλότεχνων και να εμπλουτίζει με κάθε τρόπο τις προσλαμβάνουσες των θεατών από το τοπίο του χορού. Στη συνείδηση όλων όσοι το έχουν επισκεφθεί, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας έχει καταγραφεί ως ένα μοναδικό πλαίσιο συνύπαρξης καλλιτεχνών και κοινού και ως έντονη καλλιτεχνική εμπειρία.

Το Φεστιβάλ σε εποχές οικονομικής κρίσης

Το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας επιδιώκει κάθε φορά να παρουσιάζει ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα υψηλών προδιαγραφών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Δεν υπερέβη ποτέ τον προϋπολογισμό του. Όπως είναι εύλογο, η οικονομική κρίση είχε ήδη από την προηγούμενη χρονιά επηρεάσει τον προϋπολογισμό του Φεστιβάλ, οδηγώντας στις αναγκαίες περικοπές όσον αφορά τη διάρκεια και τον αριθμό των παραστάσεών του. Φυσικά και φέτος, όπως όλοι, βρίσκεται ενώπιον των νέων οικονομικών προκλήσεων, τις οποίες προσπαθεί ν’ αντιμετωπίσει. Ταυτόχρονα, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι έλληνες πολίτες, εφαρμόζει πολιτική συγκράτησης των τιμών των εισιτηρίων, έχοντας παράλληλα καθιερώσει ειδικές εκπτώσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών.

Ωστόσο, ακόμα και αν οι καταστάσεις επιβάλλουν περικοπές σε επίπεδο αριθμών, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας δεν έχει κάνει εκπτώσεις στην καλλιτεχνική ποιότητα των παραστάσεων του προγράμματος. Η εμμονή στην επιδίωξη των στόχων του είναι ακριβώς αυτό που, κάθε χρόνο, ανοίγει στο Φεστιβάλ νέες προοπτικές και μεταθέτει τον ορίζοντά του όλο και πιο μακριά, παρά την αβεβαιότητα των καιρών.

Η ταυτότητα του φετινού φεστιβάλ:

Πανανθρώπινα και πολιτικά ζητήματα

Στις συζητήσεις για την «κρίση» συχνά εκφράζονται και οι θετικές πλευρές της οικονομικής πίεσης, όπως το γεγονός ότι η αναγκαιότητα των περικοπών επιβάλλει την επικέντρωση στο πραγματικά ουσιαστικό. Γι’ αυτό, στο 17ο Φεστιβάλ η τελική επιλογή του προγράμματος έχει βαρύνουσα σημασία επιλέγοντας, και φέτος, να παρουσιάσει αναγνωρισμένους χορογράφους (Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι, Χόφες Σέχτερ, Κριστιάν Ριζό) με σημαντικά έργα τέχνης, γεμάτα σκέψη, προβληματισμό, καλλιτεχνική ωριμότητα και αγάπη για τον άνθρωπο. 

Επίσης, επιλέγει να παρουσιάσει δημιουργούς από την πιο ερευνητική κατεύθυνση του χορού και από ένα χώρο που ίσως γειτνιάζει πιο πολύ με την περφόρμανς (Ιβάνα Μύλλερ). Η Ιβάνα Μύλλερ, όπως και η Κλάουντια Τριότσι πέρυσι, ή ο Ζερόμ Μπελ και ο Ξαβιέ Λερουά που είχαν παρουσιαστεί παλαιότερα, ανήκουν σε μια ομάδα δημιουργών που οδηγούν το άρμα του σύγχρονου χορού σήμερα. Οι τομές που έκαναν, τα τελευταία χρόνια, οι καλλιτέχνες αυτοί ανατρέπουν θεμελιώδεις και παγιωμένες αντιλήψεις δεκαετιών για το τι σημαίνει ζωντανό θέαμα. Καταργώντας όλα τα στεγανά, ωθούν τους θεατές ν’ αναρωτηθούν πάνω σε ό,τι θεωρούσαν δεδομένο για το χορό, να «μετατοπιστούν» και ν’ ανακαλύψουν νέους τρόπους επικοινωνίας με ό,τι συμβαίνει στη σκηνή. Έτσι, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας δίνει και πάλι την ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να γίνει κοινωνός στις εξελίξεις που γράφουν την ιστορία του σύγχρονου θεάματος.

Στο πρόγραμμα του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας περιλαμβάνονται δύο από τις πιο σημαντικές παραστάσεις ανάμεσα σε όσες έκαναν την εμφάνισή τους φέτος στις διεθνείς σκηνές: το Babel(words) των βέλγων χορογράφων Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι και Νταμιάν Ζαλέ και το Political Mother του Ισραηλινού Χόφες Σέχτερ. Και οι δύο παραστάσεις αναφέρονται στην πολιτική και κοινωνική κατάσταση που βιώνει αυτή τη στιγμή ο δυτικός κόσμος. Αν και αντιμετωπίζουν το θέμα βλέποντάς το από διαφορετική σκοπιά, επικεντρώνονται και οι δύο στον άνθρωπο.

Μια πολιτικά φορτισμένη ματιά στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι επίσης η παράσταση d.όπα! (dopamines of post Athenians) της ομάδας Αερίτες, σε χορογραφία Πατρίσιας Απέργη.

Δύο ακόμα παραστάσεις του προγράμματος αφορούν τη σχέση του ανθρώπου με το χρόνο: το b.c, janvier 1545, fontainebleau του Γάλλου Κριστιάν Ριζό, ο οποίος πάντα διογκώνει το χρόνο για ν’ αφήσει να διαφανούν οι πιο ανεξήγητες ανθρώπινες συμπεριφορές και η σχέση μας με το επέκεινα, και το Playing ensemble again and again της Κροάτισσας Ιβάνα Μύλλερ, που αφορά τη σχέση του ανθρώπου με τις επιθυμίες του και το χρόνο που τις απολιθώνει.

Η σύμπραξη καλλιτεχνών σε κοινούς στόχους, ιδίως σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές, αποκτά διαφορετικό βάρος. Το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας είναι ιδιαίτερα χαρούμενο που στην πολυσυλλεκτική φετινή ελληνική συμμετοχή δύο κοινά εγχειρήματα ελλήνων καλλιτεχνών όχι μόνο περιλαμβάνονται στο πρόγραμμά του αλλά και υποστηρίζονται ως συμπαραγωγές του: η παράσταση Projections του συνόλου κρουστών ΤΥΠΑΝΑ με τη σύμπραξη της sinequanon και του χιπ-χοπ ντούο Β-TWINS, καθώς και το χορογραφικό εργαστήρι «7+1», που καθοδηγούν από κοινού οι ομάδες Amorphy (Τζένη Αργυρίου), Lemurius (Κατερίνα Σκιαδά και Γιάννης Μανταφούνης), Νταλίκα (Βάσω Γιαννακοπούλου), Πρόσχημα (Μαρία Κολιοπούλου) και Φora etc. (Μέντη Μέγα) με στόχο μια κοινή παράσταση: μια πρωτότυπη και καλοδεχούμενη συλλογική πρωτοβουλία δημιουργίας.

Η παράσταση Projections, συμπαραγωγή του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, περιλαμβάνει έργα για κρουστά των John Cage, Ιάνη Ξενάκη, Yoshihisha Taïra και Βαγγέλη Κατσούλη αναδεικνύοντας τόσο την άρρηκτη σχέση του χορού με τη μουσική και το ρυθμό, όσο και την ακόμα πιο στενή σχέση που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στη μουσική για κρουστά και τον σύγχρονο χορό. Η ανάθεση στην ομάδα χορού sinequanon να χορογραφήσει το έργο Okho του Ιάνη Ξενάκη είναι ταυτόχρονα μια σύνδεση του Φεστιβάλ με το «Έτος Ξενάκη» που εορτάζεται φέτος με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατό του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνεργασία των τεχνών παίρνει σημαντικές διαστάσεις στο φετινό πρόγραμμα: ο λόγος κατέχει εξέχουσα θέση σε μεγάλο ποσοστό παραστάσεων, καταδεικνύοντας τη σημασία που αποδίδεται από τη σύγχρονη χορευτική παραγωγή στη δραματουργία· αλλά και η δημιουργία εικαστικών χώρων μέσα στους οποίους παίρνουν άλλες διαστάσεις οι παραστάσεις (το σκηνικό του Babel[words] είναι έργο του γνωστού βρετανού γλύπτη Άντονυ Γκόρμλεϋ, ενώ αυτό του b.c, janvier 1545, fontainebleau είναι ένα εικαστικό περιβάλλον που έχει φιλοτεχνήσει ο ίδιος ο Κριστιάν Ριζό, με την επιπλέον ιδιότητά του ως εικαστικού καλλιτέχνη): δείγματα του πόσο άρρηκτη είναι τελικά η σχέση των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών. Μια μεγάλη, ακόμη, πρωταγωνίστρια του φετινού Φεστιβάλ είναι η μουσική, και αυτό θα το διαπιστώσει ο θεατής στις περισσότερες παραστάσεις.

Σημαντική θέση και στο φετινό πρόγραμμα καταλαμβάνουν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Το καθημερινό σεμινάριο θα καθοδηγήσει φέτος η Ισπανίδα Laura Arís Álvarez, γνωστή στο χώρο των χορευτών από τη μακρόχρονη συνεργασία της με την ομάδα Ultima Vez του Wim Vandekeybus. Επίτιμη προσκεκλημένη από το χώρο της θεωρίας και της δραματουργίας, η ολλανδή πανεπιστημιακός Maaike Bleeker, από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του κεντροευρωπαϊκού χορού τα τελευταία χρόνια, θα καθοδηγήσει το εργαστήρι που απευθύνεται σε επαγγελματίες του διευρυμένου χώρου των παραστατικών τεχνών. Σε επαγγελματίες του ευρύτερου χώρου των παραστατικών τεχνών και προχωρημένους σπουδαστές απευθύνεται το εργαστήρι χορογραφίας «7+1», στο οποίο, όπως αναφέρθηκε ήδη, οι ομάδες Amorphy, Lemurius, Νταλίκα, Πρόσχημα και Φora etc. θα μυήσουν τους συμμετέχοντες στον τρόπο δουλειάς τους σε επτά πρόβες που θα οδηγήσουν σε μια κοινή παράσταση.

Το πρόγραμμα πλαισιώνεται από τις παράλληλες εκδηλώσεις, που περιλαμβάνουν παραστάσεις, συναυλίες, προβολές, αφηγήσεις, διαλέξεις και συζητήσεις με τους καλλιτέχνες και προσδίδουν στην πόλη την εορταστική ατμόσφαιρα ενός φεστιβάλ.

Το πρόγραμμα με μια ματιά

Βαθυστόχαστη και ταυτόχρονα ανάλαφρη, πολιτική, κωμική, πικρή, αυθεντική και ανθρώπινη, η παράσταση Babel(words) που υπογράφουν από κοινού ο Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι και ο Νταμιάν Ζαλέ ανοίγει το πρόγραμμα του 17ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Χτίζοντας και γκρεμίζοντας αόρατους πύργους, μέσα στο υπέροχο, ευρηματικό σκηνικό του Άντονυ Γκόρμλεϋ, μια παλλόμενη ανθρωπότητα, σκληρή, τρυφερή, ολοζώντανη και σε όλο της το μεγαλείο, ξαναζεί επί σκηνής μια Βαβέλ αντεστραμμένη, μια Βαβέλ των ονείρων, της συμφιλίωσης και της συμβίωσης· μια Βαβέλ πολύχρωμη και πολυφωνική σαν το ανομοιογενές πλήθος του Πλανήτη. Εκεί, την ασυνεννοησία καταργεί η ευεργετική παρέμβαση της μουσικής. Ο Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι δεν χρειάζεται συστάσεις στο ελληνικό κοινό: είναι το παιδί-θαύμα της βελγικής σκηνής, το οποίο ενηλικιώθηκε. Ο Νταμιάν Ζαλέ, συνεργάτης του Τσερκάουι από την αρχή, μας είναι επίσης γνωστός από το D’avant, που παρουσιάστηκε (επί Παραολυμπιακών) το 2004.

Πόσον καιρό μπορεί να κρατήσει μια υπόκλιση; Eυρηματικό, αστείο και μαζί μελαγχολικό, το Playing Ensemble Again and Again παρουσιάζει μια ομάδα ηθοποιών που, καθώς υποκλίνονται, διασχίζουν το χρόνο, τη μνήμη και την κοινή εμπειρία. Η Ivana Müller, η δημιουργός του, έκανε την εμφάνισή της στην κεντροευρωπαϊκή σκηνή του ζωντανού θεάματος πριν από περίπου δέκα χρόνια. Τα έργα της, ορόσημα της σύγχρονης ερευνητικής δημιουργίας, χαρακτηρίζονται από την ανατρεπτική και αποκαλυπτική χρήση του λόγου.

Οι sinequanon είναι μια ομάδα που έχει γράψει ιστορία στο χώρο του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα. Το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας τούς ανέθεσε τη χορογραφία του έργου Okho του Ιάνη Ξενάκη. Το κομμάτι ενάσσεται σε μια μουσική βραδιά με έργα για κρουστά των John Cage, Ιάνη Ξενάκη, Yoshihisha Taïra και Βαγγέλη Κατσούλη, τα οποία θα ερμηνεύσει ζωντανά το σύνολο κρουστών ΤΥΠΑΝΑ του Δημήτρη Δεσύλλα. Η συνολική παράσταση ονομάζεται Projections και σκοπεύει να μας ταξιδέψει στις ρίζες μας μέσω του ήχου των κρουστών: της τάμπλα, των αφρικανικών τζέμπε, των θιβετιανών ρινς και μιας πληθώρας οργάνων από ένα μεγάλο πολυπολιτισμικό φάσμα, γνωστών και άγνωστων στο ευρύ κοινό.

Με σπουδές θεατρολογίας και χορογραφίας και με πέντε έργα στο ενεργητικό της, η Πατρίσια Απέργη είναι μια φρέσκια παρουσία στα ελληνικά πράγματα του χορού. Η παράσταση d.όπα! που χορογράφησε για την ομάδα της, τους Αερίτες, είναι ένα σπάνιο δείγμα διεισδυτικής καλλιτεχνικής ματιάς σε θέματα όπως η εθνική υπερηφάνεια, ο τρόπος διασκέδασης των Ελλήνων ή ο ανταγωνισμός μεταξύ τους. Διαπραγματεύεται δηλαδή την ταυτότητα του σύγχρονου Νεοέλληνα και την καταγωγή της θέτοντας παράλληλα το ερώτημα: «Πόσα ‘‘όπα’’ μας χρειάζεται να ψιθυρίσουμε μέχρι να σηκωθούμε;»

Ο επόμενος επισκέπτης του προγράμματος είναι ο Κριστιάν Ριζό: αναμφίβολα μια από τις πιο σημαντικές μορφές της σύγχρονης τέχνης στη Γαλλία. Τα έργα του αινιγματικά, μυστηριώδη, γεμάτα ερωτηματικά, τελετουργίες και σύμβολα, στα όρια της ένωσης του πραγματικού με το φανταστικό, μιλούν για τη σχέση μας με το χρόνο και με τις πιο ανεξερεύνητες περιοχές του ασυνείδητου. Στο b.c, janvier 1545, fontainebleau, μια αργή, νυχτερινή τελετουργία γεμάτη ακατανόητη μαγεία μάς εισάγει στο αινιγματικό και μυστικό σύμπαν του χορογράφου και εικαστικού καλλιτέχνη.

Με καλές συστάσεις στο κοινό της Καλαμάτας, ο Ισραηλινός Χόφες Σέχτερ, τρομερό παιδί της βρετανικής σκηνής, χαρτογραφεί τους μηχανισμούς εξουσίας, την υποταγή και την αντίσταση στο νέο έργο του Political Mother, που κλείνει φέτος το Φεστιβάλ. Το δυναμικό σάουντρακ που υπογράφει ο ίδιος ερμηνεύεται από ένα ροκ συγκρότημα και μια στρατιωτική μπάντα επί σκηνής. Δέκα χορευτές ζωντανεύουν με καταιγιστική κίνηση ετερόκλητα στιγμιότυπα από πλήθη που εξεγείρονται, ροκ συναυλίες, δημαγωγούς σε παροξυσμό, ζευγάρια που αγαπιούνται, αιχμάλωτους σε απόγνωση: μια πρόσκληση ν’ αναλογιστούμε τις πολιτικές αντιφάσεις της ανθρώπινης συνύπαρξης.