Ντον Ντελίλο: «Η καλή λογοτεχνία δημιουργείται ενάντια στις κυβερνήσεις»

Τη φαντασία στη λογοτεχνία, την έννοια του χρόνου, την ελευθερία της γνώμης και τη σύγχρονη αμερικανική πολιτική σχολιάζει ο διάσημος Αμερικανός λογοτέχνης Ντον Ντελίλο, σε μια αποκαλυπτική συνέντευξη στην ιστοσελίδα rue89.

Γεννημένος στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης στις 20 Νοεμβρίου του 1936, ο Ντον Ντελίλο ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα στα 23 του χρόνια. Το πρώτο του διήγημα, με τίτλο Americana δημοσιεύτηκε το 1971, ενώ η πρώτη του επιτυχία σημειώθηκε μόλις το 1985, με το White Noise. Τα βιβλία του πραγματεύονται ποικίλα θέματα. Μεταξύ αυτών, η τηλεόραση, ο πυρηνικός πόλεμος, οι ιδιομορφίες της γλώσσας, η τέχνη της «performance», ο Ψυχρός Πόλεμος, τα μαθηματικά, η έλευση της ψηφιακής εποχής και η παγκόσμια τρομοκρατία.
Το τελευταίο του βιβλίο, Falling Μan (2007), το εμπνεύστηκε βλέποντας μια φωτογραφία του Ρίτσαρντ Ντριού, η οποία απεικόνιζε έναν άγνωστο άνδρα να αυτοκτονεί άθελά του, λίγα λεπτά μετά την πτώση των δύο αεροπλάνων στους Δίδυμους Πύργους, στις 11 Σεπτεμβρίου 2001.
Ο 74χρονος συγγραφέας είναι βαθιά ευαισθητοποιημένος σχετικά με τα προβλήματα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, ενώ δεν διστάζει να επεκτείνει τις καλλιτεχνικές και υπαρξιακές του αναζητήσεις και στον τομέα των τεχνών. Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με τα βραβεία National Book Award, Irish Times International Fiction Prize και PEN/Faulkner Award for Fiction. Το μυθιστόρημα Underworld απέσπασε το Howells Medal της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών, ως το σημαντικότερο λογοτεχνικό έργο των τελευταίων πέντε ετών.
«Κάθε κυβέρνηση μοιάζει με συνδικάτο του εγκλήματος», αναφέρει ο ήρωας του τελευταίου σας βιβλίου, Έλστερ, θυμίζοντας έντονα τον Τζέιμς Έλροϊ. Αυτή η αντίληψη για την εξουσία είναι βάσιμη και παρατηρείται συχνά στη λογοτεχνία;
Σκέφτομαι εδώ και καιρό ότι η καλή λογοτεχνία δημιουργείται ενάντια στις δομές, ενάντια στις κυβερνήσεις. Με τον έναν τρόπο ή τον άλλον.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε το σύστημα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, η οποία είναι λίγο-πολύ η πρότυπη αξία του τρόπου σκέψης μας. Είναι καλό η φαντασία να μπορεί να λειτουργεί ενάντια σ’ αυτήν την ιδέα, και μάλιστα να παίρνει το δικό της δρόμο. Πόσο μάλλον όταν μπορούμε να το κάνουμε… ακριβώς χάρη σ’ αυτό το ιδανικό της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Στην Κίνα, αν κάποιος γράφει ενάντια στο σύστημα, μπαίνει στη φυλακή. Στη Δύση έχει μία θέση στα εξώφυλλα των περιοδικών.
Στα έργα σας Players, Mao II, Falling Man και Point Omega, μοιάζετε πάντα συνεπαρμένος από τον αγχώδη κόσμο, από την τρομοκρατία…
Αυτός ήταν πάντα ο άξονας της δουλειάς μου. Στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, δεν βιώναμε τόσο την ίδια τη βία όσο την πιθανότητα ενός πολέμου! Ήταν μια περίοδος γενικευμένου φόβου. Από τότε, τα πράγματα έχουν γίνει πολύ πιο ύπουλα. Ο κόσμος εξακολουθεί να βιώνει έναν κοινό φόβο, αλλά πλέον αυτός είναι ακόμη πιο διάχυτος, ακριβώς επειδή μπορεί να υλοποιηθεί ανά πάσα στιγμή: αυτός ο φόβος είναι η τρομοκρατία. Δεν την αντιλαμβάνεστε συνειδητά, αλλά είναι πανταχού παρούσα.
Αυτός ο φόβος έγινε πιο προσωπικός, γιατί η τρομοκρατία μπορεί να εμφανισθεί τόσο στο αεροπλάνο στο οποίο επιβιβαζόμαστε, όσο και μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Είναι αυτό το πλαίσιο, αυτές οι εποχές, ανάμεσα στον προσωπικό και τον συλλογικό φόβο, που με ενδιαφέρουν.

Κατά την γνώμη σας, ποια Αμερική σχεδιάζει ο Ομπάμα; Ποιον κόσμο;
Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μιλήσουμε γι’αυτό. Ξέρετε, στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό του, καθώς επίσης και πολύ βαθιά απογοήτευση. Εδώ και δύο χρόνια, ακούμε πολλές αμφιλεγόμενες κριτικές, αντιλαμβανόμαστε τις αδυναμίες, βλέπουμε τους οικονομικούς του συμβούλους να τον εγκαταλείπουν λίγο πριν από τις σημαντικές εκλογές, παρατηρούμε ένα είδος πατριωτικής δυσαρέσκειας.
Πολλοί τον κατηγορούν: αυτοί που τον αποκαλούν μουσουλμάνο, αυτοί που ισχυρίζονται ότι δεν είναι Αμερικανός πολίτης. Τον κατηγορούν, γιατί ουσιαστικά δεν έχουν τίποτα συγκεκριμένο για να του προσάψουν.
Το Point Omega είναι ένα βιβλίο για τη βία, αλλά όλως παραδόξως είναι επίσης ένα βιβλίο που αποπνέει μία αίσθηση ηρεμίας. Ένα βιβλίο σχετικά με την απόσταση από τον βραχυπρόθεσμο πολιτισμό, το κέρδος…
Είναι ένα βιβλίο για τον χρόνο, αυτό είναι σαφές. Είναι ακριβώς αυτό που ήθελα να κάνω. Κάθε φορά που ξεκινάω ένα βιβλίο, δεν γνωρίζω ποτέ αυτό που θα προκύψει. Συνδιαλέγομαι με τους ήρωες μου, αφήνω τα γεγονότα να εξελιχθούν. Αφήνω κυρίως τη γλώσσα να δράσει και να συνθέσει μόνη της τις φράσεις, τις παραγράφους -σε τελική ανάλυση, τη δομή του βιβλίου. Όλο αυτό δημιουργείται από μόνο του και η μία ιδέα γεννά την επόμενη. Τα τελευταία βιβλία μου έχουν πολύ ιδιαίτερη δομή ακριβώς γι’ αυτό το λόγο: Τα αφήνω να εξελιχτούν.
Το Point Omega, με τον πρόλογο, την κεντρική ιστορία και τον επίλογό του, είναι σαν μια πολύχρωμη σύνθεση πλαισιωμένη από δύο πίνακες σε μαύρο και άσπρο χρώμα: στον κεντρικό πίνακα, η αντίληψη του χρόνου, το νόημα των στοιχείων, παρουσιάζονται με τελείως διαφορετικό τρόπο. Η κεντρική ιστορία λαμβάνει χώρα στην έρημο, και η αίσθηση του χρόνου είναι διαφορετική. Είναι όπως μία ταινία σε αργή κίνηση: ο χρόνος και το νόημα της λεπτομέρειας εμφανίζονται με τρόπο πολύ διαφορετικό.
Θυμηθείτε ότι, στις περιόδους που μελετούν οι αρχαιολόγοι, υπήρχε θάλασσα πάνω απ’ την έρημο. Όταν βρισκόμαστε σε τέτοιους χώρους αναγκαστικά συλλογιζόμαστε ποια είναι η φύση της ανθρώπινης συνείδησης, οι απαρχές αυτής της συνείδησης… και το τέλος της! Εξάλλου, η συγγραφή μάς προτρέπει να φανταστούμε μία άλλη χρονικότητα: ένα χρόνο όπου το μέλλον υπάρχει. Οι μυθιστοριογράφοι αγγίζουν αυτό το μέλλον, ακόμη και αν το μετατρέπουν έπειτα σε κάτι προσωπικό, και κυρίως εξυπηρετούνται από αυτήν την ιδέα του μέλλοντος μέσα σ’ ένα φανταστικό πλαίσιο. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, τα πράγματα δεν είναι για να εξηγούνται, πρέπει να εμφανίζονται. Έτσι απλά. Να εμφανίζονται με τα όρια της αντίληψης των ηρώων. Που είναι τα ίδια με τα όρια της δικής μας αντίληψης …

http://tvxs.gr/news